Afrikaantjes (Tagetes)

Om meteen maar een misverstand uit de weg te ruimen: afrikaantjes komen niet uit Afrika. Ze komen uit Mexico en vonden via Spanje hun weg door Europa.

Veel mensen halen hun neus op voor afrikaantjes. Vanwege hun felle kleur, meestal knaloranje. Maar vooral ook vanwege de geur. Ze worden wel “stinkertjes” genoemd. Het zijn ook geen welriekende planten, ze hebben een doordringende, kruidachtige geur. Dit alles is waarschijnlijk de reden dat in tuinboeken en-bladen zo sterk de nadruk ligt op hun nut in de moestuin. Terwijl ze in de siertuin toch geen slecht figuur slaan. Zo zag ik ze toegepast in de tuin van museum Voorlinden.

Eenjarige planten

Alle soorten afrikaantjes zijn eenjarig. Je moet ze dus elk jaar opnieuw zaaien. Het beste doe je dat onder glas of in een bakje in huis. Met uitplanten wachten tot er geen nachtvorst meer verwacht wordt. Ze zaaien zich wel uit, maar mijn ervaring is dat ze nauwelijks kiemen in de koude grond en dan nog erg laat en langzaam.

Nuttig in de moestuin

Aan afrikaantjes worden tal van nuttige eigenschappen toegeschreven:

• Ze trekken zweefvliegen aan die eitjes leggen tussen bladluizen en zo bladluizen helpen bestrijden.
• Ze trekken hommels aan die dan en passant ook zorgen voor de bestuiving van andere planten. Om die reden zet ik ze altijd bij de tomaten.
• Door hun geur houden ze witte vlieg op afstand, waardoor planten die in de buurt staan geen last krijgen van de witte vlieg, die het sap uit de plant zuigt.
• Ze houden – ook door hun geur – het koolwitje uit de buurt van kool zodat die niet opgevreten wordt door rupsen.
• Slakken eten de jonge plantjes graag en laten dan andere (groente)plantjes staan; heb ik persoonlijk nog niets van gemerkt. Waarschijnlijk heb ik allesetende slakken.
• Ze houden de grond vrij van aaltjes, die wortels aantasten. Dat geldt maar in beperkte mate en alleen bij de soort Tagetes patula. De soort Tagetes tenuifolia heeft die werking niet.

Dat aantrekken van zweefvliegen en hommels geldt alleen voor de enkelbloemige afrikaantjes. Op de foto boven kun je zien waarom dat is. De meeldraden liggen er zo bovenop, ze zijn niet te missen. Bij de dubbelbloemigen is dat anders; daar zitten de meeldraden verstopt tussen de bloemblaadjes wat ze meteen een stuk onvindbaarder maakt.

  

Twee enkelbloemige afrikaantjes, links een lage, rechts een hoge soort.

Er zijn heel veel soorten afrikaantjes van geel tot oranjerood, met grote en met kleine bloemen, hoge planten en laagblijvende. Ze hebben allemaal dezelfde geur, behalve één soort die naar anijs ruikt; daarvan kun je de bloemen eten. Ik weet dit niet uit eigen ervaring, ik heb hem nog nooit gezien of geproefd.

Mijn persoonlijke mening: afrikaantjes hebben een nuttige functie in de (moes)tuin. Maar ze zijn ook gewoon heel erg leuk. En die geur? Ach, je hoeft er niet met je neus boven te hangen toch?